The Merge có thể là nâng cấp quan trọng nhất của Ethereum trong năm 2022. Đây là sự kiện hợp nhất Consensus layer và Execution layer của Ethereum.
Tuy nhiên, đã có nhiều sự nhầm lẫn xung quanh sự kiện The Merge của Ethereum: The Merge đến từ đâu, điều gì sẽ xảy ra sau The Merge?
Bối cảnh chung xung quanh The Merge của Ethereum
Kế hoạch mở rộng của Ethereum từ năm 2018
Ethereum là một mạng lưới hoạt động khá phân quyền. Kể từ năm 2017, các nhà phát triển của Ethereum đã nhận ra các vấn đề với Ethereum và nhiều nhóm phát triển độc lập đã làm việc trên cơ sở lý luận của riêng mình.
Đến 2018, một lộ trình mở rộng chung cho Ethereum đã được thông qua và chúng vẫn đang được áp cho đến hiện tại, nó thường được mọi người gọi là Ethereum 2.0. Trong kế hoạch đó, Ethereum sẽ chuyển từ PoW sang PoS, kết hợp với kỹ thuật data sharding để cho phép Ethereum có thể xử lý lên tới hàng trăm 100,000 TPS mà vẫn đảm bảo mạng có bảo mật và phân quyền cao.
Thay đổi thuật ngữ ngữ liên quan
Đã 4 năm trôi qua, cộng đồng Ethereum chứng kiến sự ra mắt của một giải pháp mở rộng khả thi cho Ethereum dựa trên tiêu chí chung: tăng thông lượng nhưng vẫn đảm bảo mạng có bảo mật và phân quyền cao.
- Ở cấp độ ứng dụng (off-chain scaling): L2 & Rollup - permissionless, vẫn tiếp tục phát triển rất nhanh, không cần đến sự cho phép của bất kỳ ai.
- Ở cấp độ giao thức (on-chain scaling): Chuyển đổi PoS & Data sharing - permission, tốc độ diễn ra chậm, mọi thay đổi của giao thức đều cần thông qua ý kiến của số đông các nhà phát triển cốt lõi.
Trong bối cảnh đó, Ethereum 1.0 & Ethereum 2.0 có vẻ không còn phù hợp khi nói đến tầm nhìn phát triển chung của Ethereum. Vấn đề lớn đối với việc xây dựng thương hiệu Ethereum 1.0 & Ethereum 2.0 là nó dễ làm cho những người mới sử dụng Ethereum bối rối.
Ví dụ, những suy nghĩ phổ biến khi lần đầu nghe những thuật ngữ Ethereum 1.0 & Ethereum 2.0:
- Ethereum 1.0 có trước và Ethereum 2.0 đến sau.
- Hoặc Ethereum 1.0 sẽ không còn tồn tại sau khi Ethereum 2.0 hoạt động.
Trên thực tế, hai suy nghĩ trên đều có phần không đúng. Bằng cách loại bỏ thuật ngữ Ethereum 1.0 & Ethereum 2.0, Ethereum giúp người dùng người dùng thoát khỏi những suy nghĩ phổ biến nhưng có phần sai lầm ở trên.
Kể từ cuối năm 2021, các nhà phát triển cốt lõi của Ethereum đã ngừng sử dụng hai thuật ngữ trên và thay thế các thuật ngữ bên dưới để nói đến kế hoạch mở rộng ở lớp giao thức cốt lõi (PoS & Data sharding):
- Ethereum 1.0 → Execution layer.
- Ethereum 2.0 → Consensus layer.
- Execution layer + Consensus layer = Ethereum.
Execution Layer, Consensus Layer, The Merge và xa hơn là Data Sharding
Ethereum PoW blockchain (Execution Layer) hay còn được gọi là Ethereum mainnet: Ethereum mà chúng ta đang sử dụng, chạy đồng thuận PoW, nơi hàng ngàn ứng dụng liên quan DeFis & NFTs đang hoạt động.
Beacon PoS blockchain (Consensus Layer): Đây là một blockchain riêng biệt ra mắt vào 12/2020, hoạt động dưới dạng một lớp đồng thuận PoS hoàn toàn độc lập và chạy song song với Ethereum mainnet. Beacon blockchain được ra mắt để chuẩn bị cho sự di chuyển của Ethereum từ PoW sang PoS.
Ở thời điểm, chúng đã ở rất gần thời điểm hợp nhất (The Merge) diễn ra. The Merge (hay còn gọi là Ethereum Merge) là nơi đánh dấu Ethereum PoW blockchain (Execution Layer) và Beacon PoS blockchain (Consensus Layer) hợp nhất để Ethereum Mainnet (nơi tất cả các hoạt động hiện đang diễn ra) cũng bắt đầu sử dụng đồng thuận Proof of Stake.
Sự khác biệt giữa trước và sau The Merge sẽ trông như thế này.
Tuy The Merge một bản cập nhật phức tạp và quan trọng nhất của Ethereum từ trước tới giờ, vì nó là một trong 2 bước lớn trong tầm nhìn “PoS & Data sharding” của Ethereum. Tuy nhiên, ở cấp độ người dùng, bạn sẽ không cần làm gì cả.
Sau The Merge, các nhà phát triển Ethereum có thể tập trung hơn vào việc thực hiện Data Sharding, dự kiến diễn ra vào 2023 - 2025. Infographic dưới đây có thể giúp bạn hiểu rõ hơn về bối cảnh và timeline của các sự kiện liên quan.
4 quan niệm sai lầm phổ biến về The Merge của Ethereum
Dưới đây là một số quan niệm phổ biến sai lầm về The Merge:
Sau The merge, sẽ có đồng ETH “mới”, người dùng cần chuyển đổi “ETH cũ” sang “ETH mới”
Một quan niệm sai lầm phổ biến là Ethereum sẽ có một token ETH “mới” sau khi The Merge. Người dùng phải chuyển đổi ETH “cũ” sang đồng ETH “mới” như các dự án lớn khác (ví dụ, Bitcoin Cash hardfork ra Bitcoin Cash ABC & Bitcoin SV).
Điều này hoàn toàn không đúng, Ethereum states không thay đổi, không có một đồng ETH “mới” nào được tạo ra và người dùng cũng không cần làm bất cứ điều gì. Đây cũng là lý do chính để Ethereum foundation thay đổi các thuật ngữ liên quan như Eth 1.0, Eth 2.0 sang execution layer, consensus layer để tránh những quan niệm nhầm lẫn như thế này.
Sau The Merge, phí hoạt động trên Ethereum sẽ giảm
Một quan niệm sai lầm khác là sau The Merge sẽ làm giảm “phí gas” hoặc phí giao dịch của Ethereum.
Điều này cũng không chính xác, The Merge sẽ chỉ chuyển Ethereum mainnet từ mô hình đồng thuận PoW sang mô hình đồng thuận PoS, nó không ảnh hưởng tới gas fee. Phí để hoạt động trên Ethereum sau The Merge vẫn sẽ tương đối đắt đỏ như hiện nay, chúng có xu hướng gia tăng hay giảm tùy thuộc vào tâm lý thị trường.
Sau The Merge, để chạy một Ethereum node cần 32 ETH
Điều này đúng một phần. Bạn sẽ cần 32 ETH để kích hoạt sự thẩm định của riêng mình, nhưng bạn có thể staking ít hơn con số 32 ETH. Đây là 4 lựa chọn mà bạn có thể cân nhắc, các lựa chọn nhắm đến nhiều đối tượng người dùng khác nhau.
Chúng có rủi ro, phần thưởng và các giả định về niềm tin & bảo mật khác nhau. Hãy nghiên cứu kỹ lưỡng và chọn ra giải pháp phù hợp với điều kiện cá nhân trước khi thực hiện việc staking ETH.
12M ETH staking sẽ được unlock sau The Merge?
Hiện nay, số lượng ETH staked được trên Beacon chain đã gần đạt 12M ETH, với mức giá $2,900 cho một ETH thì con số này trị giá gần $35B.
Trước sự kiện The Merge, staking ETH là staking một chiều. Các nhà đầu tư không thể rút ETH và phần thưởng của họ. Nhiều người tin rằng, sau khi The Merge diễn ra, 12M ETH và phần thưởng staking sẽ được unlock và tạo ra áp lực bán lớn lên ETH.
Điều này là không đúng! Sau khi The Merge diễn ra, tính năng Withdraw ETH đã staked và reward sẽ được kích hoạt sau đó tầm 6 tháng. Ngoài ra, khi tính năng Withdraw được kích hoạt, chỉ có thể rút 30,000 ETH ETH mỗi ngày.
Những tác động của The Merge
Dưới đây là một số tác động lớn của Ethereum đến Ethereum và hệ sinh thái của nó:
Đồng thuận PoS sẽ giảm 99.95% năng lượng để vận hành Ethereum
Ethereum mainnet hiện tại sử dụng sự đồng thuận Proof of Work (PoW) để xác thực tính hợp của các giao dịch diễn ra trong mạng. Theo một số ước tính được đăng trên Ethereum Foundation Blog, mức tiêu thụ năng lượng của Ethereum mainnet tương đương với một quốc gia quy mô trung bình.
Nhưng sau The Merge, mức tiêu thụ điện năng của Ethereum sẽ giảm rất nhiều, theo ước của một vài chuyên gia trong ngành. Sau The Merge, mức tiêu thụ điện năng dùng để vận hành Ethereum network sẽ giảm 99.95% (chi tiết tại đây), tương đương mức giảm 2000 lần. Infographic ở dưới là một so sánh thú vị có thể làm nổi bật lên sự thay đổi về mức tiêu thụ điện năng của ETH PoW & ETH PoS.
Mặc dù không quá phổ biến, các blockchain PoW tiêu thụ một lượng lớn năng lượng để vận hành và thường bị trỉ trích về việc không thân thiện môi trường. Một Ethereum “Green” hơn có thể là cách tiếp cận bền vững hơn trong bối cảnh sự quan tâm về biến đổi khí hậu phổ biến ngày càng trở nên phổ biến hơn.
Không còn áp lực bán từ các Miner
Trong các blockchain PoW, những Miner không nhất thiết phải là những người bullish cho dự án và đồng Coin đó, như trong Ethereum PoW, việc khai thác ETH là cực kỳ tốn kém vì chi phí phần cứng và điện. Luôn tồn tại một áp bán từ phía các thợ đào để trang trải các chi phí liên quan. Đôi khi các thợ đào khai thác ETH chỉ đơn giản là họ đang đầu tư vào phần cứng và điện, không phải vì đầu tư ETH.
Ngược lại với Ethereum PoS, ETH staker không cần tốn chi phí triển khai nhiều, họ chỉ buộc phải staking ETH. Vì vậy, trên cơ sở này, ETH staker không có áp lực phải bán ETH để trang trải các chi phí vận hành lớn như các ETH miner trên Ethereum PoW.
Nguồn cung ETH sẽ giảm phát nhẹ hoặc có lạm phát thấp
Đầu tiên hãy xác định nguồn cung mới của ETH đến từ đâu. Ở thời điểm hiện tại, nguồn cung mới của Ethereum bao gồm:
- Trên Execution Layer (Ethereum mainnet): Kể từ khi Cập nhật hằng số diễn ra vào 28/2/2019. Block reward của Ethereum được giảm từ 3 ETH/block xuống 2ETH/block, với blocktime tầm 13 - 13.5s, mỗi ngày sẽ có tầm 13,000 - 13,500 ETH mới được phát hành trên Ethereum mainnet.
- Consensus Layer (Beacon chain): Bên cạnh đó, một số lượng ETH mới được phát hành trên Beacon chain để làm staking reward cho ETH staker. Con số này phụ thuộc vào lượng ETH được staking, staking càng nhiều thì càng có nhiều ETH được issue ra. Với 12M ETH đang được staking trên Beacon chain thì có tầm 1,600 ETH mới được issued mỗi ngày.
Tổng cộng mỗi ngày sẽ có tầm 14,500 - 15,000 ETH mới được phát hành mỗi ngày, trong đó:
- Hơn 90% được phát hành trên Execution Layer (Ethereum mainnet).
- Tầm 10% được phát hành trên Layer đồng thuận (Beacon chain).
Bắt đầu từ ngày 5/8/2021, EIP-1559 đã được thông qua và sát nhập vào Ethereum network, trong đó, một cơ chế burn base fee đã được thông qua. Base fee là phí tối thiểu được báo giá bởi giao thức để đưa giao dịch vào một block trên Ethereum.
Nói đơn giản, nếu người dùng chấp nhận phí gas dưới mức base fee thì giao dịch sẽ thất bại. Trọng thực tế, để được ưu tiên thực hiện giao dịch, người dùng thường summit mức phí bao gồm base fee + phí ưu tiên (Priority fees hay còn gọi là Tip fees). Base fee bị burn khỏi mạng lưới và phí ưu tiên là “thu nhập thêm” của minner trên Execution Layer (Ethereum mainnet).
Theo dữ liệu được cung cấp bởi intotheblock, tỷ lệ base fee/total fee rơi vào tầm 80 - 85%. Tức là, nếu người dùng trả 1 ETH để đưa các giao dịch vào một block mới thì trong đó có 0.8 - 0.85 ETH là base fee và con số này được burn khỏi hệ thống. Có một số liệu thú vị được cung cấp bởi ultrasound money, kể từ khi Ethereum apply EIP-1559 được thông quan và apply vào mạng thì Ethereum đã burn hơn 2.1M ETH.
Staking APR tăng x1.5 - x3 lần
Hãy phân tích kỹ, nguồn thu nhập của ETH staker trước và sau The Merge:
Trước The Merge, nguồn thu nhập của ETH staker chỉ là block reward trên Layer đồng thuận (Beacon chain). Nó phụ thuộc vào số lượng ETH staked. Hiện nay, với tầm 12M ETH được staked thì APR của ETH staker đạt tầm 4.5%.
Ý kiến trái chiều về The Merge & Hướng phát triển của Ethereum
Mặc dù, đại đa số mọi người đều có niềm tin về tương lai của Ethereum & ETH sau sự kiện The Merge. Tuy nhiên vẫn có một số ít nhà phát triển lo ngại về đường hướng phát triển lâu dài của Ethereum, họ cho rằng Ethereum đang phát triển theo hướng “không sạch”.
Họ cho rằng Ethereum đang ngày càng trở nên phức tạp hơn vì mọi thay đổi lớn (1559, The Merge, sharding, verkle, stateless, L2,...) đều được xếp chồng lên nhau, độ khó phát triển của Ethereum sẽ gia tăng theo cấp số nhân. Nếu giao thức không trở nên mỏng hơn, nó sẽ rất khó để thành công.
Tổng kết
Một vài ý chính về The Merge người dùng nên nắm:
- The Merge là bản nâng cấp chuyển Ethereum mainnet từ mô hình đồng thuận PoW sang mô hình đồng thuận PoS. Đây là một trong hai nâng cấp quan trọng của Ethereum để tiến tới tầm nhìn (Ethereum PoS & data sharding).
- Năng lượng sử dụng để vận hành Ethereum giảm 99.95%
- Nguồn cung Ethereum trở nên giảm phát hoặc lạm phát thấp.
- APR staking ETH tăng.
- Không có ETH mới nào được unlock cho đến ít nhất 6 tháng sau khi The Merge diễn ra.
